Zaburzenie urojeniowe
Kod ICD-11: 6A24
Nazwa zwyczajowa: urojenia
Nazwa jednostki ICD-11 PL: zaburzenie urojeniowe
Nazwa jednostki ICD-11 EN: delusional disorder
Zaburzenia urojeniowe charakteryzują się występowaniem urojeń lub zestawu powiązanych urojeń, utrzymujących się zwykle przez co najmniej 3 miesiące, a często znacznie dłużej, przy braku epizodu depresyjnego, maniakalnego lub mieszanego nastroju. Urojenia są zmienne w treści u różnych osób, ale zazwyczaj stabilne w obrębie jednostki, choć mogą ewoluować w czasie. Nie występują inne charakterystyczne objawy schizofrenii (tj. wyraźne i uporczywe omamy, objawy negatywne, dezorganizacja myślenia lub doświadczenia wpływu, bierności lub kontroli), chociaż różne formy zaburzeń percepcyjnych (np. omamy, złudzenia, błędna identyfikacja osób) tematycznie związane z urojeniami są nadal zgodne z rozpoznaniem. Poza działaniami i postawami bezpośrednio związanymi z urojeniem lub systemem urojeniowym, afekt, mowa i zachowanie pozostają zwykle niezmienione. Objawy nie są przejawem innego stanu chorobowego (np. guza mózgu) i nie wynikają z wpływu substancji lub leków na ośrodkowy układ nerwowy (np. kortykosteroidów), w tym efektów odstawienia (np. odstawienia alkoholu).
GŁÓWNE OBJAWY
-
Częsta i stabilna treść urojeń
Treść urojeń jest różna u różnych osób, a w obrębie jednej osoby wykazują one znaczną stabilność, choć mogą z czasem ewoluować. Powszechne formy urojeń to urojenia prześladowcze, somatyczne (np. przekonanie, że organy gniją lub źle funkcjonują mimo normalnego badania lekarskiego), wielkościowe (np. przekonanie, że dana osoba odkryła eliksir dający życie wieczne), zazdrości (np. nieuzasadnione przekonanie, że współmałżonek jest niewierny) i erotomanii (tj. przekonanie, że inna osoba, zwykle sławna lub wysoko postawiona nieznajoma, jest zakochana w osobie doświadczającej urojeń). -
Omamy (halucynacje) nie występują lub są zgodne z treścią urojeń
Brak wyraźnych i uporczywych halucynacji, znacznej dezorganizacji myślenia (formalne zaburzenia myślenia), doświadczeń wpływu, bierności lub kontroli oraz negatywnych objawów charakterystycznych dla schizofrenii. W niektórych przypadkach mogą jednak występować specyficzne halucynacje typowo związane z treścią urojeń (np. halucynacje dotykowe w urojeniach o zarażeniu pasożytami lub owadami).
-
Działania pod wpływem urojeń
Urojeniom mogą towarzyszyć działania bezpośrednio związane z treścią urojeń, na przykład prześladowanie ukochanej osoby w kontekście erotomanii lub wytaczanie procesów sądowych przeciwko osobom, które, jak się uważa, prześladują tę osobę. -
Paranoja udzielona
Rzadko zaburzenie urojeniowe może wystąpić w tym samym czasie (lub w ścisłym powiązaniu czasowym) u dwóch osób, które łączy silna więź emocjonalna lub sytuacyjna. Stan taki jest często określany jako wspólne lub indukowane zaburzenie urojeniowe lub "folie-?-deux". W takich przypadkach jedna osoba zazwyczaj przyjmuje urojenia drugiej, a urojenia mogą ustąpić u osoby mniej dominującej po rozdzieleniu obu osób.
-
Ksobność
Pojawiające się przekonanie, że ludzie wokół myślą i mówią o danej osobie. Prowadzi to do nadmiernej koncentracji na sobie i interpretowania śmiechu, wzroku przypadkowych osób. Przy rozszerzonych urojeniach ksobnych, osoba może myśleć i dopatrywać się aluzji na swój temat np. w książkach, filmach, wiadomościach -
Pieniactwo
Pieniactwo charakteryzuje ciągłe dochodzenie swoich domniemanych ?krzywd? czy domaganie się ?swoich praw?, często przed sądem i różnymi urzędami.
