PTSD
Kod ICD-11: 6B40
Nazwa zwyczajowa: PTSD
Nazwa jednostki ICD-11 PL: zaburzenie stresowe pourazowe
Nazwa jednostki ICD-11 EN: post traumatic stress disorder
Zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD) może rozwinąć się po zetknięciu się z wyjątkowo zagrażającym lub przerażającym wydarzeniem lub serią wydarzeń. Charakteryzuje się on wszystkimi poniższymi objawami:
1) ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia lub wydarzeń w teraźniejszości w postaci żywych natrętnych wspomnień, retrospekcji lub koszmarów sennych. Ponowne przeżywanie może odbywać się za pośrednictwem jednego lub wielu zmysłów i zwykle towarzyszą mu silne lub przytłaczające emocje, zwłaszcza strach lub przerażenie, oraz silne doznania fizyczne;
2) unikanie myśli i wspomnień o wydarzeniu lub wydarzeniach lub unikanie czynności, sytuacji lub osób przypominających to wydarzenie(a); oraz
3) utrzymujące się poczucie podwyższonego zagrożenia, na przykład w postaci nadmiernej czujności lub nasilonej reakcji przestrachu na bodźce, takie jak nieoczekiwane dźwięki. Objawy utrzymują się przez co najmniej kilka tygodni i powodują znaczne upośledzenie funkcjonowania w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania.
1) ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia lub wydarzeń w teraźniejszości w postaci żywych natrętnych wspomnień, retrospekcji lub koszmarów sennych. Ponowne przeżywanie może odbywać się za pośrednictwem jednego lub wielu zmysłów i zwykle towarzyszą mu silne lub przytłaczające emocje, zwłaszcza strach lub przerażenie, oraz silne doznania fizyczne;
2) unikanie myśli i wspomnień o wydarzeniu lub wydarzeniach lub unikanie czynności, sytuacji lub osób przypominających to wydarzenie(a); oraz
3) utrzymujące się poczucie podwyższonego zagrożenia, na przykład w postaci nadmiernej czujności lub nasilonej reakcji przestrachu na bodźce, takie jak nieoczekiwane dźwięki. Objawy utrzymują się przez co najmniej kilka tygodni i powodują znaczne upośledzenie funkcjonowania w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania.
GŁÓWNE OBJAWY
-
Narażenie na sytuacje traumatyczną
Narażenie na wydarzenie lub sytuację (krótko- lub długotrwałą) o wyjątkowo zagrażającym lub przerażającym charakterze. Do takich zdarzeń należą m.in.: bezpośrednie doświadczenie klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka, walka, poważny wypadek, tortury, przemoc seksualna, terroryzm, napaść lub ostra choroba zagrażająca życiu (np. zawał serca); bycie świadkiem grożącego lub rzeczywistego zranienia lub śmierci innych osób w sposób nagły, niespodziewany lub gwałtowny; dowiedzenie się o nagłej, niespodziewanej lub gwałtownej śmierci bliskiej osoby. -
Ciągłe przeżywanie wydarzenia
Ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia w teraźniejszości, w którym wydarzenie(a) jest nie tylko pamiętane, ale doświadczane jako powtarzające się tu i teraz. Zazwyczaj występuje to w postaci żywych, natrętnych wspomnień lub obrazów; retrospekcji, które mogą mieć różny stopień nasilenia - od łagodnego (przemijające poczucie ponownego wystąpienia zdarzenia w teraźniejszości) do ciężkiego (całkowita utrata świadomości obecnego otoczenia), lub powtarzających się snów lub koszmarów, które są tematycznie związane z traumatycznym wydarzeniem lub wydarzeniami.
-
Silne emocje podczas ponownego przeżywania
Ponownemu przeżywaniu towarzyszą zazwyczaj silne lub przytłaczające emocje, takie jak strach lub przerażenie, oraz silne doznania fizyczne. Ponowne przeżywanie w teraźniejszości może również wiązać się z poczuciem przytłoczenia lub pogrążenia w tych samych intensywnych emocjach, które były przeżywane podczas traumatycznego wydarzenia, bez wyraźnego aspektu poznawczego, i może pojawiać się w odpowiedzi na przypomnienie wydarzenia. Rozmyślanie lub ruminowanie o wydarzeniu (wydarzeniach) i przypominanie sobie uczuć, których się wtedy doświadczało, nie jest wystarczające do spełnienia wymogu ponownego doświadczenia. -
Unikanie rzeczy i czynności przypominających o traumie
Celowe unikanie przypomnień, które mogą spowodować ponowne przeżycie traumatycznego wydarzenia (wydarzeń). Może to przybrać formę aktywnego wewnętrznego unikania myśli i wspomnień związanych z tym zdarzeniem lub unikania ludzi, rozmów, czynności lub sytuacji przypominających to zdarzenie(a). W skrajnych przypadkach osoba może zmienić otoczenie (np. przeprowadzić się do innego miasta lub zmienić pracę), aby uniknąć przypomnień.
-
Niemal ciągłe poczucie zagrożenia
Utrzymująca się percepcja podwyższonego bieżącego zagrożenia, na przykład w postaci hiperczujności lub zwiększonej reakcji przestrachu na bodźce, takie jak nieoczekiwane dźwięki. Osoby nadwrażliwe stale chronią się przed niebezpieczeństwem i czują, że one same lub inne bliskie im osoby są w bezpośrednim zagrożeniu w określonych sytuacjach lub bardziej ogólnie. Mogą one przyjmować nowe zachowania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa (np. nie siadanie tyłem do drzwi, wielokrotne sprawdzanie lusterek wstecznych w samochodzie). -
Uzależnienia i problemy społeczne
Typowe objawy PTSD mogą również obejmować ogólną dysforię, objawy dysocjacyjne, dolegliwości somatyczne, myśli i zachowania samobójcze, wycofanie społeczne, nadmierne spożywanie alkoholu lub zażywanie narkotyków w celu uniknięcia ponownego przeżycia lub opanowania reakcji emocjonalnych, objawy lękowe, w tym panikę, oraz obsesje i kompulsje w odpowiedzi na wspomnienia lub przypomnienia traumy.
