Complex PTSD
Kod ICD-11: 6B41
Nazwa zwyczajowa: Complex PTSD
Nazwa jednostki ICD-11 PL: złożone zaburzenie stresowe pourazowe
Nazwa jednostki ICD-11 EN: Complex post traumatic stress disorder
Złożone zaburzenie stresowe pourazowe (Complex PTSD) jest zaburzeniem, które może rozwinąć się po zetknięciu się z wydarzeniem lub serią wydarzeń o wyjątkowo zagrażającym lub przerażającym charakterze, najczęściej długotrwałych lub powtarzających się, od których ucieczka jest trudna lub niemożliwa (np. tortury, niewolnictwo, kampanie ludobójstwa, długotrwała przemoc domowa, wielokrotne wykorzystywanie seksualne lub fizyczne w dzieciństwie). Spełnione są wszystkie wymagania diagnostyczne PTSD. Ponadto Złożone PTSD charakteryzuje się poważnymi i utrzymującymi się:
1) problemami z regulacją afektu;
2) przekonaniami o sobie, że jest się pomniejszonym, pokonanym lub bezwartościowym, którym towarzyszy poczucie wstydu, winy lub porażki związane z traumatycznym wydarzeniem; oraz
3) trudnościami w utrzymywaniu związków i odczuwaniu bliskości z innymi. Objawy te powodują znaczne upośledzenie funkcjonowania w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach.
1) problemami z regulacją afektu;
2) przekonaniami o sobie, że jest się pomniejszonym, pokonanym lub bezwartościowym, którym towarzyszy poczucie wstydu, winy lub porażki związane z traumatycznym wydarzeniem; oraz
3) trudnościami w utrzymywaniu związków i odczuwaniu bliskości z innymi. Objawy te powodują znaczne upośledzenie funkcjonowania w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach.
GŁÓWNE OBJAWY
-
Ponowne "doświadczanie" traumy
Ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia po jego wystąpieniu, w którym to przypadku wydarzenie(a) nie jest tylko pamiętane, ale doświadczane jako mające miejsce tu i teraz. Zazwyczaj występuje to w postaci żywych, natrętnych wspomnień lub obrazów; retrospekcji, które mogą mieć różny stopień nasilenia - od łagodnego (przejściowe poczucie, że zdarzenie powtarza się w teraźniejszości) do ciężkiego (całkowita utrata świadomości obecnego otoczenia), lub powtarzających się snów lub koszmarów, które są tematycznie związane z traumatycznym zdarzeniem lub zdarzeniami. -
Ponowne przeżywanie emocji
Ponownemu przeżywaniu towarzyszą zazwyczaj silne lub przytłaczające emocje, takie jak strach lub przerażenie, oraz silne doznania fizyczne. Ponowne przeżywanie w teraźniejszości może również wiązać się z poczuciem przytłoczenia lub pogrążenia w tych samych intensywnych emocjach, które były przeżywane podczas traumatycznego wydarzenia, bez wyraźnego aspektu poznawczego, i może pojawiać się w odpowiedzi na przypomnienie wydarzenia. Rozmyślanie lub ruminowanie o wydarzeniu (wydarzeniach) i przypominanie sobie uczuć, których się wtedy doświadczało, nie jest wystarczające do spełnienia wymogu ponownego doświadczenia.
-
Unikanie
Celowe unikanie przypomnień, które mogą spowodować ponowne przeżycie traumatycznego wydarzenia (wydarzeń). Może to przybrać formę aktywnego wewnętrznego unikania myśli i wspomnień związanych z tym zdarzeniem lub zewnętrznego unikania ludzi, rozmów, czynności lub sytuacji przypominających to zdarzenie(a). W skrajnych przypadkach osoba może zmienić otoczenie (np. przeprowadzić się lub zmienić pracę), aby uniknąć przypomnień -
Przewlekłe poczucie zagrożenia
Utrzymująca się percepcja podwyższonego bieżącego zagrożenia, na przykład w postaci hiperczujności lub zwiększonej reakcji przestrachu na bodźce, takie jak nieoczekiwane dźwięki. Osoby stale chronią się przed niebezpieczeństwem i czują, że one same lub inne bliskie im osoby są w bezpośrednim zagrożeniu, zarówno w określonych sytuacjach, jak i bardziej ogólnie. Mogą one przyjmować nowe zachowania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa (nie siadanie tyłem do drzwi, wielokrotne sprawdzanie lusterka wstecznego w samochodzie). W złożonym zespole stresu pourazowego, inaczej niż w zespole stresu pourazowego, reakcja przestrachu może być w niektórych przypadkach osłabiona, a nie wzmocniona.
-
Problemy z regulacją uczuć i poczucie winy
Poważne i wszechobecne problemy z regulacją afektu. Przykłady obejmują zwiększoną reaktywność emocjonalną na niewielkie stresory, wybuchy agresji, zachowania lekkomyślne lub autodestrukcyjne, objawy dysocjacyjne w sytuacjach stresowych oraz odrętwienie emocjonalne, zwłaszcza niezdolność do odczuwania przyjemności lub pozytywnych emocji.
Utrzymujące się przekonania o sobie, że jest się pomniejszonym, pokonanym lub bezwartościowym, którym towarzyszy głębokie i wszechobecne poczucie wstydu, winy lub porażki związane ze stresorem. Na przykład osoba może czuć się winna, że nie udało jej się uciec przed niekorzystnymi okolicznościami lub im ulec, albo że nie była w stanie zapobiec cierpieniu innych. -
Problemy z relacjami
Utrzymujące się trudności w utrzymywaniu relacji i odczuwaniu bliskości z innymi. Osoba taka może konsekwentnie unikać, wyśmiewać lub wykazywać niewielkie zainteresowanie związkami i ogólnie rzecz biorąc, zaangażowaniem społecznym. Mogą też występować sporadyczne intensywne związki, ale osoba ma trudności z ich utrzymaniem.
