Ketamina vs Esketamina - kluczowe różnice w kontekście leczenia depresji lekiem Spravato

Ketamina i esketamina to dwa powiązane leki, które zdobywają coraz większe uznanie jako skuteczne środki terapeutyczne w leczeniu zaburzeń depresyjnych. W 2019 roku amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła esketaminę (w postaci preparatu Spravato) jako lek przeciwdepresyjny dla pacjentów z oporną na leczenie depresją. Artykuł ten ma na celu wyjaśnienie kluczowych różnic między ketaminą a esketaminą oraz omówienie zastosowania esketaminy jako leku przeciwdepresyjnego.

Ketamina to lek, który od lat siedemdziesiątych XX wieku stosowany jest jako środek znieczulający, zwłaszcza w weterynarii i medycynie urazowej. W ostatnich latach ketamina zyskała jednak znaczenie jako potencjalny lek przeciwdepresyjny, zwłaszcza w przypadkach opornych na leczenie depresji.

Esketamina to enancjomer S-ketaminy, co oznacza, że jest to jedna z dwóch form cząsteczkowych ketaminy. Ma ona swoje własne właściwości farmakologiczne i farmakokinetyczne, które różnią się od ketaminy.

Ketamina składa się z dwóch enancjomerów: S-ketaminy (esketamina) i R-ketaminy. Enancjomery to cząsteczki, które są lustrzanymi odbiciami siebie, ale nie można ich nałożyć na siebie. Właściwości farmakologiczne enancjomerów mogą się różnić, co oznacza, że esketamina i ketamina mają nieco odmienne efekty.

Esketamina wykazuje większe powinowactwo do receptorów NMDA (N-metylo-D-aspartanowych) w porównaniu z R-ketaminą. Receptory te są uważane za kluczowe w działaniu przeciwdepresyjnym leku. Dlatego esketamina może działać silniej i szybciej niż ketamina.

Spravato to nazwa handlowa preparatu esketaminy opracowanego przez firmę Janssen Pharmaceuticals. Jest to lek stosowany jako spray do nosa, który zawiera esketaminę jako substancję czynną. Esketamina w postaci Spravato jest zatwierdzona do leczenia opornej na leczenie depresji u dorosłych, zwłaszcza u pacjentów, u których inne leki przeciwdepresyjne nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Mechanizm działania esketaminy w leczeniu depresji różni się od tradycyjnych leków przeciwdepresyjnych, takich jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) czy selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Esketamina działa na receptory NMDA, które są kluczowe dla funkcjonowania synaps i przekazywania sygnałów nerwowych w mózgu. Blokowanie receptorów NMDA może prowadzić do zwiększonej neuroplastyczności oraz nasilonej produkcji czynników wzrostu neuronalnego, co ma pozytywny wpływ na objawy depresji.

Badania kliniczne wykazały, że esketamina może przynieść szybkie i znaczące korzyści dla pacjentów z oporną na leczenie depresją. U niektórych pacjentów zaobserwowano poprawę objawów już w ciągu kilku godzin po podaniu leku, podczas gdy tradycyjne leki przeciwdepresyjne często wymagają kilku tygodni, aby wykazać skuteczność.

Jednakże esketamina nie jest wolna od działań niepożądanych. Podobnie jak ketamina, może powodować przemijające stany dysocjacyjne i zaburzenia percepcji. Ponadto mogą wystąpić zawroty głowy, nudności, niepokój czy podwyższenie ciśnienia krwi. Ze względu na te działania niepożądane, Spravato może być stosowane jedynie pod nadzorem lekarza w specjalistycznych ośrodkach.

Ketamina i esketamina różnią się pod względem struktury chemicznej, co wpływa na ich właściwości farmakologiczne i efekty terapeutyczne. Esketamina, będąca składnikiem leku Spravato, została zatwierdzona do leczenia opornej na leczenie depresji u dorosłych, oferując pacjentom szybki i skuteczny sposób walki z objawami choroby. Jednakże esketamina nie jest wolna od działań niepożądanych, dlatego może być stosowana jedynie pod nadzorem lekarza.